Βότανα θεραπευτικά

Τα βότανα και η θεραπευτική τους δράση είναι γνωστή από τα αρχαία ακόμη χρόνια, όπου μονάχα αυτά αποτελούσαν “το φαρμακείο των σπιτιών” για διάφορες παθήσεις. Κρυολογήματα, καρδιαγγειακές παθήσεις, πονοκεφάλοι, δερματικά προβλήματα κ.ά., αντιμετωπίζονταν με τις θαυματουργές ουσίες των βοτάνων. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε, ότι η φαρμακοβιομηχανία χρησιμοποιεί πολλές από αυτές τις ουσίες ως βάση πολλών φαρμάκων. Π.χ. η ουσία της ασπιρίνης είναι το ακετυλοσαλικυλικό οξύ το οποίο απομονώθηκε αρχικά από την ιτιά. Ο Ιπποκράτης περιγράφει και συνιστά το φλοιό της ιτιάς ως ίαμα κατά του πυρετού και των πόνων. Ας δούμε κάποια από αυτά που ευδοκιμούν στην χώρα μας και ας σταματήσουμε με αυτή την αλόγιστη κατάχρηση φαρμάκων όπου αυτό είναι εφικτό.

1. Μαντζουράνα (Origanum majorana). Η μαντζουράνα είναι αυτοφυές φυτό στην Ελλάδα. Είναι συγγενικό φυτό με τη ρίγανη και το άρωμα των ανθών της θυμίζουν την λεβάντα. Από τα φύλλα του φυτού λαμβάνουμε το αιθέριο έλαιο που φαίνεται να έχει αντισπασμωδικές και αντισηπτικές ιδιότητες. Παλαιότερα την χρησιμοποιούσαν ως κατευναστικό σε στομαχικές διαταραχές και ως βοήθημα για την πέψη.

2. Θυμάρι (Thymus vulgaris). Στην Ελλάδα υπάρχουν περίπου 23 είδη θυμαριού. Το θυμάρι είναι ένας μικρός θάμνος, του οποίου τα φύλλα αποξηραίνονται και θρυμματίζονται για να χρησιμοποιηθούν στη μαγειρική, χαρίζοντας στα φαγητά μας την πλούσια γεύση του. Εκτός όμως από την μαγειρική, το θυμάρι χρησιμοποιείται και θεραπευτικά. Περιέχει περίπου 1-2% αιθέριο έλαιο με δραστικό συστατικό την θυμόλη. Η θυμόλη έχει αντισηπτικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται σε διάφορα σκευάσματα για την καταπολέμηση μικροβίων όπως π.χ. το Listerine για την στοματική υγιεινή. Το θυμάρι χρησιμοποιείται ευρέως και στη βρογχίτιδα και τον βήχα με αποχρεμπτικές ιδιότητες.

3. Χαμομήλι (Chamomilla recutita). Ίσως και το πιο γνωστό βότανο στην Ελλάδα έχει τιμηθεί από κάθε ελληνική οικογένεια. Το χαμομήλι μοιάζει με την μαργαρίτα, ανθίζει από τον Ιούνιο έως τον Σεπτέμβριο και έχει ένα χαρακτηριστικό και ευχάριστο άρωμα. Το δραστικό αιθέριο έλαιο του φυτού βρίσκεται στο άνθος του, το οποίο το λαμβάνουμε έπειτα από αποξήρανση. Έχει καταπραϋντικές και αντισηπτικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται τόσο σε στομαχικές διαταραχές όσο και στο κοινό κρυολόγημα. Επίσης χρησιμοποιείται εξωτερικά για πλύσεις ή με μορφή κομπρέσας.

4. Ρίγανη (Origanum Vulgare). Στην Ελλάδα η ρίγανη είναι αυτοφυής και συναντάται κυρίως σε ορεινές και βραχώδεις περιοχές. Ανθίζει από τον Ιούνιο έως τον Αύγουστο και έχει μωβ-λευκά άνθη και χαρακτηριστικό πλούσιο άρωμα. Η ελληνική ρίγανη θεωρείται από τις καλύτερες ποικιλίες παγκοσμίως και χρησιμοποιείται εκτός από την μαγειρική και για τις θεραπευτικές της ιδιότητες. Έχει αντιδιαρροϊκές, αντισηπτικές, αποχρεμπτικές, αντιοξειδωτικές, αντιυπερτασικές, αντιρρευματικές και αντιφλεγμονώδης ιδιότητες. Το έλαιο της ρίγανης είναι ιδιαίτερα ευεργετικό στον πονόδοντο. Η δραστική ουσία του φυτού είναι η καρβακρόλη.

5. Βαλεριάνα (Valeriana Officinalis). Η βαλεριάνα στην Ελλάδα είναι αυτοφυές φυτό, ανθίζει από τον Μάιο έως τον Αύγουστο και προτιμά τα υγρά, γόνιμα και ηλιόλουστα εδάφη. Το μέρος του φυτού με τις περισσότερες θεραπευτικές ιδιότητες είναι η ρίζα του. Η βαλεριάνα περιέχει σάκχαρα, άμυλο, ρητίνες, αιθέρια έλαια, οργανικά οξέα, αζωτούχες ενώσεις, βαλεριανικό οξύ, πτητικά έλαια κ.ά. Τα έλαια του φυτού φαίνεται να παρουσιάζουν παρόμοια δράση με τις βενζοδιαζεπίνες και έτσι χρησιμοποιείται ως κατευναστικό κατά του άγχους, της αϋπνίας και της υπερέντασης.

6. Δυόσμος (Mentha spicata). Ο δυόσμος είναι ένα είδος μέντας το οποίο χρησιμοποιείται ως αρωματικό στη μαγειρική αλλά παρουσιάζει και κάποιες θεραπευτικές ιδιότητες, κυρίως ως αντισπασμωδικό, χολαγωγό και χωνευτικό, αλλά βοηθάει και κατά του κρυολογήματος. Επίσης το αιθέριο έλαιο του δυόσμου χρησιμοποιείται και εξωτερικά σε μυαλγίες και νευραλγίες.

7. Ταραξάκο (Taraxacum officinale). Το ταραξάκο ή αλλιώς πικραλίδα ή αγριοράδικο είναι ένα πολύ κοινό φυτό στην Ελλάδα το οποίο φυτρώνει τόσο σε ορεινές περιοχές όσο και σε κάμπους και έχει ένα κίτρινο άνθος. Το ταραξάκο παρουσιάζει θεραπευτικές ιδιότητες και στα τρία μέρη του φυτού (ρίζα, φύλλα, άνθος) και φημίζεται για τις αποτοξινωτικές και διουρητικές του ιδιότητες. Μέσω της αποτοξίνωσης φαίνεται να βελτιώνει δερματικά προβλήματα καθώς και ηπατικά προβλήματα. Λόγω της διουρητικής του δράσης είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για άτομα που θέλουν να χάσουν βάρος ή υποφέρουν από κατακράτηση υγρών. Επίσης είναι χωνευτικό, χολαγωγό και ορεξιογόνο.

8. Αγριάδα (Agropyron repens L.). Η αγριάδα είναι ζιζάνιο και φυτρώνει σε πολλά εδάφη στην Ελλάδα, από παραθαλάσσιες μέχρι και ορεινές περιοχές. Τα θεραπευτικά μέρη του φυτού είναι η ρίζα και τα φύλλα του. Είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό για πέτρες και άμμο στα νεφρά, πέτρες στη χολή, και λόγω της διουρητικής του ικανότητας βοηθάει στην κυτταρίτιδα και την αποτοξίνωση. Επίσης ως αντιφλεγμονώδες και αντισηπτικό βοηθάει και στις ουρικές λοιμώξεις, καθώς και στον προστάτη. Ιδιαίτερα ευεργετικό είναι και στη μείωση της χοληστερίνης και της υπέρτασης.

9. Μαϊντανός (Petroselinum). Ο μαϊντανός είναι πολύ γνωστός στην Ελλάδα, καθώς χρησιμοποιείται σε πολλά φαγητά και σαλάτες. Τα φύλλα του μαϊντανού είναι πλούσια σε βιταμίνη C και αιθέρια έλαια. Έχει διουρητικές και αντιοξειδωτικές ιδιότητες και θεωρείται εμμηναγωγό.

10. Φασκόμηλο (Salvia officinalis). Το φασκόμηλο είναι ένας θάμνος το οποίο συναντάμε σε πολλές περιοχές στην Ελλάδα, κυρίως σε ξηρούς και πετρώδεις τόπους. Το φασκόμηλο έχει ευχάριστο άρωμα και τα φύλλα του χρησιμοποιούνται για θεραπευτικούς σκοπούς. Τα συστατικά που έχουν ανιχνευθεί στο φασκόμηλο είναι  αιθέριο έλαιο, φασκομηλόλαδο, σαπωνίνες, τερπένια, ταννίνες, φλαβονοειδή κ.ά.. Έχει αντιμικροβιακές, αποχρεμπτικές και σπασμολυτικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται συχνά στον βήχα και το κρυολόγημα. Επίσης είναι εμμηναγωγό, καρδιοτονωτικό και διουρητικό.

*** Να σημειωθεί ότι τα βότανα δεν υποκαθιστούν σε καμία περίπτωση την φαρμακευτική αγωγή που σας έχει συστήσει ο θεράποντας ιατρός σας. Πριν την κατανάλωση κάποιου αφεψήματος, συμβουλευτείτε τον ειδικό, ειδικά εάν είστε έγκυος, θηλάζετε, βρίσκεστε υπό φαρμακευτική αγωγή ή αντιμετωπίζετε προβλήματα υγείας.